قربانی کردن در واقع نوعی جهاد با نفس درجهت زدودن تعلقات و وابستگی های دنیایی و مادی و رهایی از زندان مال پرستی و دنیاطلبی است. به قول حافظ:
غلام همت آنم که زیر چرخ کبود زهر چه رنگ تعلق پذیر آزاد
بنابراین قربانی نمادی از قربانی کردن هواهای نفسانی و ذبح نفس اماره است . دستور خداوند به حضرت ابراهیم (ع) در مورد ذبح حضرت اسماعیل (ع) از احکامی است که به اصطلاح صاحبان علم اصول؛ «مصلحت در نفس امر است , نه در متعلق آن»; یعنی , خداوند نمی خواهد که اهریمن ذبح شود; بلکه حکمت این دستور آن است حضرت ابراهیم (ع) در پرتو این عمل با سرسخت ترین و ریشه دارترین عامل تعلق نفس که حب فرزند است مبارزه کند و با اطاعت از خدا, تعلق نفسانی را ریشه کن سازد. از طرف دیگر, حضرت اسماعیل (ع) نیز با آماده شدن برای قربانی , با خودخواهی و حب نفس خود مبارزه می کند و هر دو با تمام وجود الهی می شوند. بنابراین دستور یاد شده , نقش تربیتی بزرگی در جهت رهایی از زندان نفس و تعلقات آن دو پیامبر (ع) داشته و مقام و منزلت آنان را نزد خداوند بالاتر برده است ; بدون آن که عملاٌ اسماعیل کشته شود.
